فرایند تولید در صنعت پتروشیمی یکی از اساسیترین بخشهای زنجیره تأمین انرژی و محصولات شیمیایی در جهان است. این صنعت با تبدیل مواد اولیه هیدروکربنی مانند نفتا، اتان، پروپان و گاز طبیعی به محصولات با ارزش افزوده بالا، نقش مهمی در توسعه اقتصادی و صنعتی کشورها دارد. فرایند تولید در پتروشیمی ترکیبی از عملیات شیمیایی، فیزیکی و مهندسی است که در واحدهای مختلف انجام میشود و هر مرحله با دقت بالا کنترل میگردد تا محصول نهایی با کیفیت مطلوب عرضه شود.
در اولین مرحله، مواد اولیه از پالایشگاهها یا چاههای گاز وارد مجتمعهای پتروشیمی میشود. این مواد ابتدا تحت عملیات تقطیر قرار میگیرند تا به اجزای سبکتر و مناسب برای خوراک واحدهای تولیدی تبدیل شوند. سپس مرحله مهم کراکینگ حرارتی یا بخاری انجام میشود؛ جایی که مولکولهای سنگین به مولکولهای سبکتر تبدیل میشوند. خروجی این مرحله محصولاتی مانند اتیلن، پروپیلن و بوتادین است که پایهی بسیاری از مواد پلیمری و شیمیایی به شمار میروند.
در ادامه، واحدهای پلیمریزاسیون و سنتز شیمیایی وارد عمل میشوند. در این واحدها، مولکولهای ساده با واکنشهای زنجیرهای به پلیمرهایی مانند پلیاتیلن، پلیپروپیلن، PVC و PET تبدیل میشوند. این پلیمرها در صنایع بستهبندی، خودروسازی، ساختمانی، پزشکی و صدها حوزه صنعتی دیگر استفاده میشوند. کنترل دما، فشار و کاتالیستها در این مرحله اهمیت بسیار زیادی دارد؛ چون کیفیت محصول نهایی به همین عوامل وابسته است.
یکی دیگر از مراحل مهم خالصسازی و جداسازی است. در این بخش با استفاده از برجهای تقطیر، جذب، استخراج و فیلترهای صنعتی، ناخالصیها حذف شده و محصول با درجه خلوص بالا تولید میشود. سپس مواد تولیدشده وارد بخش فرمدهی، گرانولسازی یا بستهبندی میشوند تا به شکل مناسب برای عرضه در بازار آماده گردند.
فرایند تولید در صنعت پتروشیمی همیشه همراه با سیستمهای کنترل پیشرفته است. استفاده از اتوماسیون، سنسورها، سیستمهای ایمنی و پایش آنلاین باعث میشود کیفیت محصول ثابت و استاندارد بماند. همچنین در سالهای اخیر، توجه به محیطزیست اهمیت بیشتری پیدا کرده و بسیاری از مجتمعها به سمت کاهش ضایعات، بازیافت حرارت و تولید مواد دوستدار محیطزیست حرکت کردهاند.
در مجموع، فرایند تولید در صنعت پتروشیمی ترکیبی دقیق از فناوری، مهندسی و کنترل مستمر است که نتیجه آن تولید محصولاتی است که در زندگی روزمره و صنایع پیشرفته نقش حیاتی دارند.
