مقدمه

ا افزایش فعالیتهای صنعتی و گسترش فناوری و افزایش کـاربرد ماشینآلات، روند بروز حوادث در محیطهای
صنعتی نیز فزونی یافته است. درسیستمهای سنتی، پس از وقوع حوادث و بروز خسارات جبران ناپذیر، اقدام به بررسی
علل حوادث میگردید و نقایص یک سیستم یا فرآیند تعیین میشد، اما امروزه به دلیل وجود انواع مختلف روشهای
شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک، قبل از وقـــوع حوادث میتوان نقاط حادثه خیز و بحرانی را مشخص کرد و نسبت
به پیشگیری از وقوع حوادث و کنترل آنها اقدام نمود.
شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک روشی سازمان یافته و نظاممند برای رتبه بندی و اولویت ریسکها و تصمیمگیری
در راستای کاهش ریسک به میزان قابل قبول است.
کلیه عملیات و فعالیتهای تولیدی و صنعتی نیازمند الزاماتی است که قصور از هر کدام میتواند به بروز پیامدهای
ناخواستهای در قالب جراحات به پرسنل و مشتریان داخلی و خارجی، صدمه به فرآیندها و محصولات تولیدی، خدمات ارائه
شده، صدمات زیست محیطی، خدشه به اعتبار و آبروی سازمان، و سایر دارائیهای با اهمیت بیانجامد.
در حال حاضر با توجه به رشد صنعت، تکنولوژی و پیچیدگی خطرات و به منظور جلوگیری و کاهش عواقب جانی و
مالی ناشی از وقوع حوادث، مدیریت و کنترل ریسکها و همچنین آموزش مفاهیم شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک،
شناخت روشها، تکنیکها و استفاده از آنها در ایجاد سیستم ایمنی واحدهای تولیدی و صنعتی، امری ضروری میباشد.
در این راستا و در اجرای آیین نامه بکار گیری مسئولین ایمنی در کارگاه های سطح کشور و بر اساس شیوه نامه ابلاغ شده
توسط معاون محترم روابط کار، به منظور ایجاد وحدت رویه و ساماندهی نظام آموزشی مسئولین ایمنی کارگاه ها، مرکز
تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار، اقدام به تهیه جزوه حاضر تحت عنوان »شناسایی خطرات و ارزیابی
ریسک ویژه مسئولین ایمنی کارگاه ها« نموده است تا اصول و مفاهیم مربوط به شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک در
دسترس شرکت کنندگان و مدرسان دوره های مربوطه قرار گیرد و بصورت هماهنگ در سراسر کشور با سرفصل و
محتوای یکسان به مدت 61 ساعت تدریس گردد.

فاهیم ، تعاریف و اصطلاحات
با توجه به تعاریف متعدد در مراجع مختلف و به منظور ایجاد وحدت رویه و برداشت یکسان از مطالب مندرج در این جزوه
آموزشی، سعی شده است تعاریف و اصطلاحات بکار رفته مبتنی بر جدیدترین استاندارد سیستم مدیریت ایمنی و بهداشـت
حرفه ای (45001 ISO )باشد.
خطر (Hazard): منبع با پتانسیل ایجاد جراحت و بیماری.
مخاطره(Danger ): قرار گرفتن در معرض یک خطر.
رویداد (Incident): واقعه مرتبط با کار که در آن جراحت ، بیماری یا مرگ اتفاق افتاده یا می توانست رخ بدهد.
حادثه ( Accident): رویدادی است که منجر به جراحت ، بیماری یا مرگ شود.
شبه حادثه (miss-Near): رویدادی است که در آن جراحت ، بیماری یا مرگ رخ ندهد، اما پتانسیل آن را داشته باشد.
جراحت (Injury )و بیماری (health Ill ): اثر نامطلوب بر وضعیت فیزیکـی (Physical )، ذهنـی (Mental )و
شناختی (Cognitive )یک فرد.
ریسک (Risk ): اثر عدم قطعیت.
ریسک ایمنی و بهداشت حرفه ای (S&OH Risk): ترکیب احتمال وقوع یک رویداد خطرنـا مـرتبط بـا کـار یـا
مواجهه و شدت جراحت یا بیماری، که می تواند از رویداد یا مواجهه ناشی شود.
شناسایی خطر (Identification Hazar): فرآیند شناسایی وجود یک خطر و تعیین مشخصات آن
آنالیز ریسک (Analysis Risk ): فرآیند تعیین پارامترهای احتمال و شدت ریسک و تخمین ریسک.
ارزشیابی ریسک (Evaluation Risk ): فرآیند ارزشیابی ریسک ناشی از خطرات ، بـا توجـه بـه کفایـت هـر گونـه
کنترل های موجود و تصمیم گیری در خصوص اینکه آیا ریسک قابل قبول می باشد یا خیر ؟
ارزیابی ریسک (Assessment Risk): فرآیندی است شامل شناسایی خطر، آنالیز ریسک و ارزشیابی ریسک.
ریسک قابل قبول ( Risk Acceptable(: ریسکی که به سطحی کاهش یافته باشد که با توجه به مقررات قـانونی و
خط مشی ایمنی و بهداشت حرفه ای برای سازمان قابل تحمل باشد.
ایمنی (Safety): میزان یا درجه دور بودن از خطرات و یا در امان بودن از ریسک غیرقابل قبول یک خطر.

ارزیابی ریسک